Het duikmedisch onderzoek
Een duikmedisch onderzoek, ofwel duikkeuring, is een manier om de gezondheid van een (aspirant) duiker in kaart te brengen. Het duikmedisch onderzoek geschiedt volgens de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging van Duikgeneeskunde.
Een duikmedisch onderzoek wordt aangeraden voor elke aspirant duiker die voor het eerst gaat duiken. Daarna wordt een duikkeuring eens per drie jaar aanbevolen. In sommige gevallen wordt geadviseerd de keuring jaarlijks te laten plaatsvinden. Dit is bijvoorbeeld bij duikers boven de 50 jaar. Ook wanneer er veranderingen in de medische toestand hebben plaatsgevonden, of naar aanleiding van bevindingen bij een eerder duikmedisch onderzoek.
Zowel SCUBA-duiken als freediven zijn sporten waarbij er door de omgevingsdruk en -factoren allerlei fysiologische veranderingen in je lichaam plaatsvinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de omgevingsdrukverhoging bij het afdalen naar diepte, maar ook factoren als koude, stroming of jetlag spelen een rol. Het is belangrijk bewust te zijn wat deze omstandigheden met een (gezond) lichaam kunnen doen en om te weten wat voor extra gezondheidsrisico’s er aanwezig zijn in het geval van een (pre-existente) chronische of tijdelijke medische aandoening. Een symptoom of ziekte kan namelijk beïnvloed/verergerd worden door duiken, maar omgekeerd kan ook (de veiligheid van) het duiken beïnvloed worden door bepaalde symptomen of ziektes. Iets ogenschijnlijk onschuldigs als een verkoudheid kan tijdens duiken bijvoorbeeld grote gevolgen hebben.
Ook als je al eerder hebt gedoken, maar nog nooit een duikkeuring hebt gedaan, is het aan te raden alsnog eens een preventief duikmedisch onderzoek te doen. Oók als alles eerder gewoon goed is gegaan! Bij duiken bestaat – door de veranderingen in omgevingsdruk – het risico op het ontwikkelen van decompressieziekte. Dit kan zich op vele manieren en in verschillende mate van ernst presenteren, variërend van milde huidsymptomen tot ernstige aandoeningen als verlamming. Zelfs een ervaren duiker, die nooit eerder last had, kan decompressieziekte krijgen. In zulke gevallen is het zeer waardevol om de bevindingen van een eerder duikmedisch onderzoek paraat te hebben om eventuele veranderingen waar te nemen.
Op basis van het duikmedisch onderzoek wordt een oordeel geveld over het wel of niet geschikt zijn voor het beoefenen van de duiksport. Er zijn enkele mogelijke uitkomsten:
- Geschikt om te duiken: Op basis van de gegeven informatie en de bevindingen van het onderzoek worden geen redenen gevonden om niet te duiken. In dat geval krijg je een fit-to-dive verklaring.
- Geschikt om te duiken met advies/beperking: Het kan zijn dat er aan bepaalde voorwaarden voldaan moet worden, zoals alleen duiken bij milde duikomstandigheden. Ook een dieptebeperking is een voorbeeld.
- Tijdelijk niet geschikt om te duiken: Soms kan een medische aandoening reden zijn om tijdelijk niet te duiken. Denk bijv. aan verkoudheid, zwangerschap, na sommige operaties of bij niet goed ingestelde astma.
- Niet geschikt om te duiken: Helaas kan het ook gebeuren dat er redenen zijn waarom een (aspirant) duiker niet geschikt wordt bevonden voor het beoefenen van de duiksport. Soms zijn deze redenen al vóór een duikmedisch onderzoek te constateren (bijvoorbeeld bij mensen die een spontane klaplong hebben doorgemaakt), maar soms worden ze pas duidelijk bij het duikmedisch onderzoek.
Wat kan je verwachten?
Een duikmedisch onderzoek bestaat uit de volgende onderdelen:
- Anamnese
- Lichamelijk onderzoek
- Longfunctie-onderzoek
- Inspanningstest
- Urine onderzoek op indicatie
Een anamnese is het gesprek tussen de duiker en duikerarts over de medische voorgeschiedenis, medicatie-gebruik en al dan niet vóórkomen van bepaalde symptomen. Aan de hand van een door de duiker vooraf ingevulde vragenlijst worden alle orgaansystemen langsgegaan. Op deze manier worden mogelijke gezondheidsrisico’s in kaart gebracht die een rol kunnen spelen tijdens duiken. Ook worden eerdere duikervaringen en toekomstige duikplannen besproken.
De volgende onderdelen komen aan bod tijdens het lichamelijk onderzoek
- Vitale parameters: hierbij wordt gekeken naar je lengte en gewicht (incl. BMI). Ook wordt je bloeddruk, hartfrequentie en -ritme en zuurstofsaturatie (zuurstofgehalte) gemeten.
- KNO/Hoofd- halsonderzoek: bij dit onderdeel wordt er gekeken naar de ogen, neus(doorgankelijkheid), mond en lymfeklierstations. Daarnaast wordt door middel van otoscopie gekeken naar je trommelvliezen en hoe (effectief) je klaart. Door middel van stemvorkproeven wordt er gekeken of er aanwijzingen zijn voor gehoorsverlies.
- Luisteren naar hart en longen; er wordt met een stethoscoop geluisterd naar eventuele hartruisjes en longgeluiden.
- Neurologisch onderzoek; tijdens het neurologisch onderzoek wordt er (screenend) gekeken naar de hersenzenuwen, de sensibiliteit, kracht en balans. Ook de reflexen worden getest.
- Bewegingsapparaat; er wordt gekeken naar de ledematen en mogelijkheid bepaalde bewegingen uit te voeren.
De longfunctie test, ook wel spirometrie genoemd, is een manier om de functie van de luchtwegen in kaart te brengen. Bepaalde aandoeningen, zoals astma of COPD, kunnen hierdoor aan het licht komen. Ook als er geen luchtwegklachten bestaan, kan het tóch zo zijn dat er aanwijzingen zijn voor longaandoeningen. In het ‘normale leven’ kan het dus zijn dat iemand daar geen last van heeft; dan hoef je er (meestal) ook niks aan te doen. Tijdens het duiken zijn er, echter, meerdere (omgevings)factoren die grote invloed hebben op je longen. Om deze reden is het áltijd belangrijk een longfunctie te verrichten.
Hoe werkt het?
Tijdens het onderzoek worden alle stappen van de spirometrie rustig uitgelegd. Hieronder lees je wat je ongeveer kunt verwachten.
- Tijdens een longfunctieonderzoek blaas je door een apparaat wat verbonden is aan een computer.
- Je kunt door dit apparaat normaal in- en uitademen.
- Vervolgens adem je rustig zo diep mogelijk in, zodat je longen volledig gevuld zijn met lucht.
- Daarna blaas je zo hard uit als je kan. Je blijft blazen totdat je longen (voor je gevoel) helemaal leeg zijn.
- Daarna adem je weer diep in en dan adem je normaal verder.
Een longfunctieonderzoek is niet pijnlijk en niet gevaarlijk. Wel kan het soms lastig zijn om een juiste meting te krijgen, bijvoorbeeld doordat er gehoest wordt. Geen zorgen, dan herhalen we de blaastest totdat we een goede meting hebben!
Let op: Gebruik je inhalatiemedicatie (puffers)? Gebruik de dag van het onderzoek je medicatie, zoals je altijd doet!
Om een indicatie te verkrijgen van je conditie, sluiten we het onderzoek af met een inspanningstest. We doen de steptest en kunnen daarbij gebruik maken van bijv. een trap in huis. Bij de steptest wordt je gevraagd om 5 minuten lang de (tweede) trede van de trap op en af te stappen met een ritme van 30x/minuut. Als je het niet meer volhoudt, stop je eerder. Naderhand wordt 3x een halve minuut je hartslag gemeten.
De conditietest wordt vaak als pittig ervaren. Het prettigst is om comfortabele kleding te dragen, zoals een joggingbroek.
Indien de steptest niet mogelijk is (bijv. bij een enkelblessure / geen trap in huis) kijken we naar een andere oplossing.
Het kan zijn dat er een indicatie bestaat voor het verrichten van urine-onderzoek. Die indicatie wordt bepaald aan de hand van de vragenlijst en je leeftijd. Er wordt met een stripje screenend gekeken of er aanwijzingen zijn voor bepaalde ziektes.
Indien hier sprake van is, wordt je vooraf op de hoogte gebracht. Je kunt de urine in een potje of glaasje verzamelen, het liefst zo kort mogelijk voor de afspraak.
Na afloop van het onderzoek worden de bevindingen en eventuele adviezen besproken.
Vaak kan gelijk een oordeel gegeven worden over de (on)geschiktheid voor duiken. Je hoort dan direct of je wel/geen fit-to-dive verklaring zal ontvangen.
Het kan ook zo zijn dat er meer informatie nodig is (bijv. de uitslag van een eerder longfunctieonderzoek / vorige duikkeuring), of dat er intercollegiaal overleg of verwijzing naar een specialist moet plaatsvinden. Dit wordt besproken aan het einde van de afspraak. Er zal dan ook worden uitgelegd hoe dat verder zal verlopen.
In alle gevallen ontvang je een rapport met alle bevindingen en adviezen.